Bưởi là loại cây ăn quả được trồng rộng rãi trên nhiều tỉnh thành ở nước ta, đem lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân

1. Tổng Quan Về Cây Bưởi

Bưởi là loại cây ăn quả thuộc chi cam chanh có nguồn gốc từ Đông Nam Á, được coi là một đặc sản quý do nó mang lại giá trị dinh dưỡng cao và tác dụng tốt đối với sức khỏe của con người. Ngày nay, bưởi được trồng rộng rãi trên nhiều tỉnh thành ở nước ta, mỗi tỉnh có một giống bưởi đặc trưng riêng. Màu sắc, kích thước và hương vị của từng giống có sự khác nhau nhất định.
Giới thiệu chung về cây bưởi
Tên thường gọi: Bưởi
Tên khoa học: Citrus maxima hoặc Citrus grandis
• Đặc điểm sinh vật học
– Thân: Cây bưởi có chiều cao trung bình khoảng 3-4m, tán cây rộng; vỏ thân có màu vàng nhạt, thường có nhiều kẽ nứt trên bề mặt, đôi khi có nhựa chảy ra.
– Cành: Cây có nhiều cành, cành non có gai dài nhọn, cành già gai khô gãy dần.
– Lá: Lá bưởi dài từ 10-12cm, rộng 5-6cm, gân lá hình mạng, phiến lá hình trứng, hai đầu tù, cuống có dìa
cánh to.
– Hoa: Hoa thuộc loại hoa kép, mọc thành chùm từ 6-
10 bông
– Quả: Có dạng hình cầu,to, vỏ dày, tùy vào từng giống mà quả bưởi có màu sắc khác nhau.
– Hạt: Có màu trắng vàng, hình dạng không nhất định, trung bình mỗi múi bưởi có từ 2-5 hạt
Điều kiện sinh trưởng của cây bưởi
Nhiệt độ
• Hầu hết các giống bưởi đều ưa thích khí hậu nhiệt đới, hằng năm nhiệt độ bình quân trên 20 độ C.
• Vào mùa hè nhiệt độ thích hợp để cây sinh trưởng phát triển trung bình từ 23-29 độ C, mùa đông từ 15-18 độ C.
• Nếu nhiệt độ trên 40 độ C hoặc dưới 12 độ C thì cây ngừng sinh trưởng.
• Trong các loại cây có múi thì bưởi là loại cây ưa sáng nhất, tuy nhiên nó cũng có một chế độ ánh sáng nhất định.
• Ánh sáng thích hợp nhất cho cây sinh trưởng phát triển là ánh sáng tán xạ với cường độ từ 10.000- 15.000/ux ứng với 0,6 calor/m²

Nước và độ ẩm

• Rễ bưởi thuộc loại rễ nấm (hút dinh dưỡng qua hệ nấm cộng sinh) nên chịu úng rất kém, nếu như vườn bị ngập úng lâu ngày sẽ làm thối rễ.
• Bưởi được trồng ở điều kiện đầy đủ độ ẩm thì quả sẽ đậu nhiều, quả to, chất lượng quả cao.
• Trung bình lượng nước mà cây cần cho sự sinh trưởng phát triển là từ 1600-1800mm, các thời kỳ mà cây cần nhiều nước là: Thời kỳ bật mầm, thời kỳ phân hóa mầm hoa và thời kỳ ra hoa tạo quả.

Chất dinh dưỡng
• Hàm lượng các chất dinh dưỡng N, P, K, Ca, Mg,… đạt một khoảng nhất định, cụ thể: N là 0,1-0 15%; P205 là 5-7ms/O0g t, 20 là 7-10mg/ L đất; Ca, Mg là 3-4mg/100g đất

Hiệu quả kinh tế của cây bưởi
• Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, gia trị thương mại toàn cầu của bưởi ước tính khoảng 1,1 – 1,2 tỷ USD/năm. Năm 2015 , giá trị xuất khẩu bưởi tươi ở nước ta đạt từ 1,195tr USD, năm 2019 đạt 4,827 triệu USD và dự kiến sẽ càng tăng trong các năm tới.
• Theo thống kê của Cục trồng trọt, hiện nay nước ta có 105.400 ha trồng bưởi, sản lương 950.000 tấn.

Trong đó:
– Đồng bằng sông Hồng có gần 13.000 ha với sản lượng trên 170.000 tấn.
– Vùng Trung du miền núi phía Bắc có hơn 30.000 ha với sản lượng 220.000 tấn.
– Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 32.000 ha với sản lượng khoảng 340.000 tấn.

2. Kỹ Thuật Chọn Giống Bưởi

Để trồng được một cây bưởi khoẻ mạnh, cho năng suất cao, việc đầu tiên cần quan tâm là giống được trọn để sản xuất có đủ chất lượng hay không. Một số cách để nhận biết giống bưởi như giâm, chiết, ghép cành. Tuy nhiên phương pháp được ưu tiên sử dụng nhất là phương pháp ghép vì tỷ lệ thành công cao, cây con giữ được những đặc tính tốt của cây mẹ,… trong đó có 2 cách ghép là ghép cành và ghép mắt.
Một số giống được trồng phổ biến hiện nay
Bưởi 5 roi

  Bưởi 5 roi

Bưởi 5 roi được trồng phổ biến ở các tỉnh thành miền Tây Nam Bộ, quả có dạng hình tháp đáy rộng với trọng lượng trung bình là khoảng 1,5kg/quả. Khi chín có mùi hương rất thơm, vỏ quả và thịt quả đều có màu vàng nhạt, vỏ mỏng, thịt quả mọng nước, ăn vào có vị ngọt, hơi chua thanh.

Bưởi da xanh

                                              Bưởi da xanh 

Bưởi da xanh được trồng chủ yếu ở tỉnh Bến Tre, quả có hình cầu với trọng lượng trung bình là khoảng 2,5kg/quả. khi chín quả hơi chuyển sang vàng, thịt quả màu đỏ, có vị ngọt thanh.

Bưởi diễn

  Bưởi Diễn

Bưởi diễn là giống bưởi ở Hà Nội, quả tròn, kích thước vừa phải, trọng lượng trung bình khoảng 1kg/quả. Khi chín vỏ quả và thịt quả có màu vàng, thịt quả màu vàng đậm hơn, mọng nước, ăn vào có vị ngọt thanh mát rất đặc trưng.

Bưởi Luận Văn

Bưởi Luận Văn

Bưởi Luận Văn là loại bưởi đặc biệt nhất trong tất cả các loại bưởi vì vỏ quả và thịt quả đều có màu đỏ. Khi chín có hương thơm và mùi vị rất đặc trưng, được dùng để dâng lên vua chúa ngày xưa.

3. Kỹ Thuật Chọn Gốc Ghép Cho Cây Bưởi

Ưu điểm của việc chọn gốc ghép cho cây bưởi:

1. Khả năng chống chịu sâu bệnh:
   • Gốc ghép thường được chọn từ những cây có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, giúp giảm nguy cơ bị tấn công bởi các loại sâu bệnh.
2. Tăng cường sức sống và phát triển:
   • Gốc ghép khỏe mạnh giúp cây bưởi phát triển mạnh mẽ hơn, đảm bảo năng suất và chất lượng quả.
3. Khả năng thích nghi với môi trường:
   • Một số gốc ghép có khả năng chịu hạn tốt, chịu mặn hoặc chịu ngập, giúp cây bưởi trồng được ở nhiều vùng đất khác nhau.
4. Tăng tuổi thọ cây:
   • Gốc ghép tốt có thể kéo dài tuổi thọ của cây bưởi, giúp cây cho quả nhiều năm liền.
5. Tiết kiệm thời gian và công sức chăm sóc:
   • Cây ghép thường phát triển nhanh hơn và ít cần chăm sóc hơn so với cây trồng từ hạt.

Nhược điểm của việc chọn gốc ghép cho cây bưởi:

1. Chi phí cao:
   • Việc chọn và mua gốc ghép chất lượng có thể tốn kém hơn so với việc trồng cây từ hạt.
2. Kỹ thuật ghép phức tạp:
   • Quá trình ghép cây đòi hỏi kỹ thuật cao và kinh nghiệm, nếu thực hiện không đúng cách có thể dẫn đến tỷ lệ thành công thấp.
3. Rủi ro không tương thích:
   • Không phải tất cả các gốc ghép đều tương thích hoàn toàn với giống bưởi mong muốn, có thể dẫn đến sự phát triển kém hoặc các vấn đề khác.
4. Thời gian hồi phục:
   • Cây ghép có thể cần thời gian hồi phục sau khi ghép, trong thời gian này cây có thể yếu và cần chăm sóc đặc biệt.
5. Nguy cơ nhiễm bệnh từ gốc ghép:
   • Nếu gốc ghép không được chọn lọc kỹ lưỡng, có nguy cơ mang mầm bệnh truyền sang phần ghép.

Kết luận

Việc chọn gốc ghép cho cây bưởi có nhiều ưu điểm vượt trội như khả năng chống chịu sâu bệnh, tăng cường sức sống và phát triển, cùng khả năng thích nghi với môi trường. Tuy nhiên, cũng có một số nhược điểm như chi phí cao, yêu cầu kỹ thuật ghép phức tạp và rủi ro không tương thích.

Khi quyết định chọn gốc ghép, người nông dân cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa ưu và nhược điểm, và nếu có thể, nên tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia nông nghiệp để đảm bảo lựa chọn phù hợp nhất cho vườn bưởi của mình.

4. Dưới đây là các bước chi tiết để ghép cành cho cây bưởi:

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu

• Dụng cụ: Dao ghép sắc bén, kéo cắt cành, băng ghép (hoặc băng dính ghép chuyên dụng), và một số chất khử trùng.
• Vật liệu: Cành ghép (lấy từ cây bưởi giống tốt), gốc ghép (cây bưởi đã phát triển đến độ tuổi ghép phù hợp).

Bước 2: Chọn thời điểm ghép

• Thời điểm ghép tốt nhất là vào mùa xuân hoặc mùa thu khi thời tiết mát mẻ và cây đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ.

Bước 3: Chọn gốc ghép và cành ghép

• Gốc ghép: Chọn cây gốc ghép khỏe mạnh, không bị sâu bệnh và có đường kính thân khoảng 1-2 cm.
• Cành ghép: Chọn cành ghép từ cây bưởi giống tốt, không sâu bệnh, có nhiều mắt ngủ, và đường kính tương đương với gốc ghép.

Bước 4: Thực hiện ghép cành

Phương pháp ghép nêm

1. Cắt gốc ghép:
   • Chọn vị trí ghép cách gốc cây khoảng 10-20 cm.
   • Dùng dao ghép cắt ngang gốc ghép, sau đó chẻ đôi gốc ghép theo chiều dọc khoảng 2-3 cm.
2. Chuẩn bị cành ghép:
   • Chọn cành ghép có 2-3 mắt ngủ.
   • Cắt vát hai bên của cành ghép để tạo hình nêm (dài khoảng 2-3 cm).
3. Ghép cành:
   • Đưa phần nêm của cành ghép vào khe chẻ của gốc ghép sao cho các mặt cắt tiếp xúc chặt chẽ và khít.
4. Cố định:
   • Dùng băng ghép hoặc băng dính chuyên dụng quấn chặt chỗ ghép để cố định cành ghép và gốc ghép. Đảm bảo không để nước hoặc không khí lọt vào.

Bước 5: Chăm sóc sau ghép

1. Bảo vệ chỗ ghép:
   • Bảo vệ chỗ ghép khỏi ánh nắng trực tiếp và mưa bằng cách che chắn nhẹ nhàng.
   • Kiểm tra thường xuyên để đảm bảo không có sự xâm nhập của sâu bệnh.
2. Tưới nước:
   • Tưới nước đều đặn để giữ ẩm cho cây nhưng tránh tưới quá nhiều để không gây úng.
3. Kiểm tra và tháo băng ghép:
   • Sau khoảng 2-3 tuần, kiểm tra chỗ ghép. Nếu cành ghép đã dính chặt vào gốc ghép và phát triển tốt, bạn có thể tháo băng ghép.
4. Cắt tỉa:
   • Khi cành ghép đã phát triển mạnh, tiến hành cắt tỉa những chồi không cần thiết từ gốc ghép để tập trung dinh dưỡng cho cành ghép.

Kết luận

Quá trình ghép cành cho cây bưởi đòi hỏi kỹ thuật chính xác và chăm sóc tỉ mỉ để đảm bảo tỉ lệ thành công cao. Chọn đúng thời điểm, dụng cụ sạch và sắc bén, cùng với kỹ thuật ghép chính xác sẽ giúp cây bưởi phát triển mạnh mẽ và cho năng suất cao.